प्रविधिले शिक्षा क्षेत्रमा पारेको प्रभावहरु
२१औँ शताब्दीको यो डिजिटल युगमा प्रविधिको प्रयोग बिना कुनै पनि क्षेत्रको कल्पना गर्न गाह्रो भइसकेको छ। शिक्षा पनि यसको अपवाद होइन। शिक्षाको क्षेत्रले प्रविधिबाट गहिरो रूपमा प्रभाव पाएको छ, जसले सिकाइको शैली, पहुँच र प्रभावकारितालाई नयाँ दिशा दिएको छ।
१. सिकाइको पहुँचमा विस्तार
प्रविधिले शिक्षा हरेक कुनामा पुर्याउने माध्यम बनेको छ। अब कुनै विद्यार्थी दुर्गम गाउँमा बसेर पनि इन्टरनेटको सहायताले विश्वका उत्कृष्ट विश्वविद्यालयका पाठ्यक्रमहरू पढ्न सक्छ। YouTube, Khan Academy, Coursera, edX जस्ता प्लेटफर्महरूले शिक्षालाई विश्वव्यापी बनाएका छन्।
२. अनलाइन कक्षा
Zoom, Google Meet, Microsoft Teams जस्ता प्लेटफर्ममार्फत अनलाइन कक्षा सञ्चालन गर्ने चलन बढेको छ। विद्यार्थी र शिक्षक बीचको दुरी प्रविधिको सहायताले घटेको छ। Google Classroom वा Moodle जस्ता टुलहरूले असाइनमेन्ट, नोट्स र मूल्याङ्कन व्यवस्थापन गर्न सजिलो बनाएका छन्।
३. शिक्षण पद्धतिमा परिवर्तन
पहिला शिक्षकले बोल्ने र विद्यार्थीले सुनिरहने शैलीको शिक्षा प्रचलनमा थियो। अहिले भिडियो, एनिमेसन, ग्राफिक्स जस्ता प्रविधिहरूले शिक्षालाई रोचक, अन्तरक्रियात्मक र प्रभावकारी बनाएका छन्। यसले विद्यार्थीमा रचनात्मकता र जिज्ञासा बढाउने काम गरेको छ।
४. आत्मनिर्भर सिकाइको विकास
प्रविधिको प्रयोगले विद्यार्थीहरू आफैं खोज्ने, बुझ्ने र सिक्ने प्रवृत्तिमा परिवर्तन ल्याएको छ। विकिपीडिया, अनलाइन पुस्तकालय, डिजिटल नोट्स, MOOC (Massive Open Online Courses) जस्ता स्रोतले स्वअध्ययनको संस्कार विकास गरिरहेको छन् ।
प्रविधिको सकारात्मक पक्षहरूसँगै केही चुनौतीहरू पनि छन्:
१. डिजिटल पहुँचको असमानता: सबै विद्यार्थीसँग इन्टरनेट वा स्मार्ट उपकरण नहुनु शिक्षामा विभाजनको कारण बनिरहेको छ।
२. स्वास्थ्यमा असर: लामो समय स्क्रिन हेर्नु, थकान, आँखा दुख्ने, निद्रा नआउने समस्या देखिन्छ।
३. मानव सम्बन्धमा कमी: शिक्षक–विद्यार्थी, साथीबीचको सामाजिक अन्तरक्रिया घटेको छ।
४. ध्यान भंग हुनु: मोबाइल र इन्टरनेटको अत्यधिक प्रयोगले विद्यार्थीको ध्यान शिक्षामा केन्द्रित गर्न गाह्रो पारेको छ।
प्रविधिले शिक्षा क्षेत्रमा आमूल परिवर्तन ल्याएको छ। यसको सही प्रयोगले शिक्षालाई पहुँचयुक्त, प्रभावकारी र समावेशी बनाउन सकिन्छ। तर, चुनौतीहरूलाई समाधान गर्दै सन्तुलित रूपमा यसको उपयोग गर्नु आजको आवश्यकता हो।
Comments
Post a Comment